TRENDY, KTÓRE ZDECYDUJĄ O PRZYSZŁOŚCI SYSTEMU KAUCYJNEGO

Na podstawie raportu „Indeksu Gotowości Kaucja.pl 2025” wiemy o trzech filarach sukcesu: wygodzie, zaangażowaniu młodych i automatyzacji nawyków. Jednak naszym zdaniem przyszłość zależy od szerszego wachlarza czynników – od regulacji po technologię i edukację.

1. Wygoda na pierwszym miejscu: bliskość i szybkość

Wygoda to nie luksus, ale podstawa – podkreśla Piotr Okurowski, prezes Kaucja.pl. Aż 27 proc. Polaków to „warunkowi entuzjaści”: deklarują gotowość (84 proc. ogółu), ale zrezygnują, jeśli zwrot opakowania zajmie więcej niż trzy minuty lub wymaga pokonywania kilometrów. W 2026 r. sieć punktów zwrotu – od automatów przy stacjach benzynowych po sklepy osiedlowe – musi być gęstsza niż sieć McDonald’s. Doświadczenia z Niemiec, gdzie kaucja (Pfand) osiąga 98 proc. zwrotów, pokazują: sukces to nie wysokość kaucji (u nas 0,50 zł za butelkę PET), ale brak barier. W Polsce operatorzy jak Polski System Kaucyjny S.A. (PSK S.A.) planują tysiące punktów, ale opóźnienia w logistyce mogą sparaliżować system. Bez tego 71 proc. konsumentów, którzy słyszeli o systemie, ale nie rozumie zasad, po prostu zapomni o zwrocie.

2. Młodzi ambasadorzy: od influencerów do codziennych nawyków

Dla Pokolenia Z (18–24 lata) system kaucyjny brzmi jak aplikacja – proste, szybkie i ekologiczne. To oni zużywają najwięcej opakowań na wynos, ale też najrzadziej segregują. W 2026 r. ich zaangażowanie może być turbodoładowaniem: wrażliwi na klimat, elastyczni w adopcji nowinek, staną się naturalnymi promotorami. Wyobraźcie sobie TikToka z hasztagiem #KaucjaChallenge, gdzie młodzi dzielą się zwrotami. Ale warunek? System musi być mobilny: aplikacje do skanowania butelek, bonusy w punktach lojalnościowych. W Portugalii, gdzie DRS rusza w 2026 r., stawia się na appki dla młodych – Polska powinna pójść tym śladem.

3. Automatyzacja nawyków: od obowiązku do rytuału

Segregacja śmieci stała się nawykiem – teraz czas na kaucję. W 2026 r. sukces to automatyzacja: zwrot przy kasie, bez paragonu, z natychmiastową premią. Automaty zwrotne (RVM) zwrócą inwestycję w system kaucyjny, podnosząc efektywność do 97 proc., jak w Szwecji. Klucz? Powtarzalność: punkty przy co drugim sklepie, edukacja w punktach sprzedaży. Bez tego nawyk pozostanie marzeniem, a Polska utknie na 45 proc. odzysku PET.

4. Komunikacja i edukacja: most między deklaracją a działaniem

84 proc. gotowości to iluzja – Polacy rozumieją ideę, ale gubią się w szczegółach. W 2026 r. kampanie muszą być chirurgicznie precyzyjne: tutoriale wideo, plakaty „Zwróć i odzyskaj 0,50 zł tu i teraz”, współpraca z influencerami. Eksperci podkreślają: wzrost świadomości to klucz do sukcesu, bo bez niej nawet idealna infrastruktura zawiedzie. W Belgii debata o app-based DRS pokazuje: edukacja redukuje pomyłki o 30 proc. Polska, z resortem klimatu na czele, musi zainwestować w komunikację, bo inaczej czekają nas opóźnienia w pełnym wdrożeniu systemu.

5. Regulacje i finanse: bat i marchewka dla producentów

Od stycznia 2026 r. niekaucyjne opakowania wyjdą z obiegu, a producenci bez systemu zapłacą nawet 3 zł za kg tworzywa – potrójna opłata produktowa. To motywator, ale i wyzwanie bowiem w ocenie ekspertów stare butelki będą funkcjonowały w obiegu jeszcze do połowy roku. W Europie, gdzie Grecja i Portugalia startują w 2026 r., harmonizacja unijna (PPWR) wymusi zmiany w etykietowaniu i logistyce. Polska musi zbalansować kary z ulgami, by uniknąć chaosu.

6. Technologia i zrównoważony rozwój: nowoczesne narzędzia, które pomogą środowisku

W 2026 roku system kaucyjny będzie coraz bardziej „smart”. Chodzi o wykorzystanie nowych technologii, które ułatwią życie konsumentom i jednocześnie zmniejszą szkodliwy wpływ na środowisko.

Europa stawia wysokie cele. Kraje takie jak Austria chcą osiągnąć 90% odzysku opakowań do 2027 roku. Polska może dołączyć do liderów, jeśli dobrze wykorzysta technologie. Dzięki śledzeniu każdej butelki od producenta aż do recyklingu system będzie bardziej przejrzysty i efektywny.

Inteligentne automaty i aplikacje – Automaty zwrotne (tzw. RVM) będą rozpoznawać butelki i puszki za pomocą kodów 2D (podobnych do QR-kodów). Dzięki temu zwrot będzie szybki i bezbłędny. Powstają też aplikacje mobilne, w których będzie można śledzić swoje zwroty, znaleźć najbliższy punkt lub nawet dostać dodatkowe bonusy za regularne oddawanie opakowań.

Mniejszy ślad węglowy, Niektórzy krytykują system kaucyjny, że dodatkowe transporty opakowań zwiększą emisję CO₂. Jednak według minister klimatu Pauliny Hennig-Kloski to mit – jeśli spojrzymy na całe zakupy (kupujemy napoje i tak, a potem zwracamy opakowania przy okazji kolejnych wizyt w sklepie), bilans wychodzi na plus w porównaniu do obecnego systemu, gdzie większość plastiku ląduje na wysypiskach lub w środowisku.

opr. jp